Van kruisraket tot starwars

20 jaar HVP, 20 jaar vredesstrijd

Op 9 november 2001 stonden we stil bij het twintigjarig bestaan van het Haags VredesPlatform. Geen reden om feest te vieren, want het HVP is er uit noodzaak. Affiches van tientallen acties en een foto-overzicht van de jaren tachtig van het Museum voor Vrede en Geweldloosheid gaven de zaal een passende sfeer.

Na de receptie en het tiende jaarlijkse vredesdiner opende het strijdkoor Jan en Alleman de avond. Jan en Alleman zongen vredesliederen uit diverse landen, waaronder natuurlijk het Vredeslied, dat een stimulerende rol speelde in de strijd tegen de kruisraketten.

Daarna was het afgelopen met de nostalgie. Na 11 september worden versneld allerlei bewapeningsprogramma's uitgevoerd, waaronder Star Wars, het ruimteschild. Hierover ging het forumdebat onder de bezielende leiding van Gerrit de Groot (emeritus predikant), met Martin Broek (Campagne tegen Wapenhandel), Carolien van de Stadt (vrouwenvredesorganisatie WILPF), Edy Korthals Altes (Religions for Peace) en vijftig mensen in de zaal.

Stork en Thales

Martin Broek beeldde plastisch uit waarom het raketschild niet werkt. Het is ontworpen met het oog op traditionele wijzen van oorlogvoeren, van staat tegen staat met dreiging van aanvallen via de ruimte. De recente geschiedenis heeft geleerd dat de reële dreiging een andere soort van oorlogvoering is. Daarbij is het ruimteschild niet van toepassing. Een nieuwe ontwikkeling is de samenwerking tussen verschillende landen op het gebied van ruimtewapens. Vorig jaar waren de VS en Europa bezig met hun eigen systemen, nu lijkt het erop dat er een gezamenlijk project komt waar diverse noordelijke landen zich bij aansluiten. In Nederland nemen Stork en Thales (v/h HSA) deel aan twee consortia voor de ontwikkeling van onderdelen van het systeem.

Ruimteverdrag aanvullen

Carolien van der Stadt vroeg zich af wat veiligheid is. Deze vraag bleek - ook door defensiespecialisten - moeilijk te beantwoorden. Toch is een antwoord noodzakelijk, pas dan kan je effectief stappen ondernemen om de veiligheid te vergroten. Het ruimteschild draagt er weinig aan bij. De reacties van China en Rusland moeten meewegen in de besluitvorming. Nederland heeft de mogelijkheid binnen de NAVO met bijvoorbeeld Canada oppositie te voeren tegen het systeem. Tevens kan het 'Outer space treaty' (ruimteverdrag) uit 1960 aan worden gevuld vullen met een verbod op nucleaire energie en tests.

Vierde dimensie

Edy Korthals Altes toonde zich diep bezorgd over de ontwikkelingen. De ruimte wordt een vierde dimensie (naast land, zee en lucht) voor oorlogvoering. In de komende decennia zal de ruimte steeds belangrijker worden, met name voor energievoorziening en communicatie. De VS krijgen via het ruimteschild de mogelijkheid om alle satellieten te beheersen. Voor Korthals Altes is het onbegrijpelijk dat het IKV in deze zaak geen actie onderneemt. In plaats van een ruimteschild is een nieuw veiligheidsconcept nodig, een geïntegreerde benadering van zowel beveiliging van burgers tegen aanvallen, als van preventie. Hierbij speelt de sociaal-economische problematiek en de leefbaarheid van de wereld een belangrijke rol. Het principe is: 'Ik ben pas veilig als jij het ook bent' (Olaf Palme, voormalig Zweeds premier).

De mensen in de zaal vulden het forum aan met opmerkingen en vragen over nieuwe duikboten, de definitie van terrorisme, globalisering, de rol van de olie, de veiligheid van China, het Midden Oosten en aankondigingen van diverse acties. De avond en het twintigjarig bestaan van het HVP werden uitvoerig in de pers belicht, maar helaas alleen het nostalgische gedeelte. Daar hebben we tegenwoordig vaker last van.

Jan Taat

Martin maakt speels duidelijk dat ruimteschilden geen onkwetsbaarheid bieden: zijn paraplu beschermt niet tegen natworden, want Mariëtte leegt haar gietertje eronder! Achter de tafel, van links naar rechts: Gerrit de Groot, Carolien van de Stadt en Edy Korthals Altes. Foto: Boyd Noorda